Gmina Golczewo

Pierwsze miasto III Rzeczypospolitej

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA W "LESIE GOLCZEWSKIM"

Ścieżka dydaktyczna prowadzi przez najpiękniejsze i najcenniejsze drzewostany Nadleśnictwa Rokita. Znajduje się w Leśnictwie Golczewo na terenie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego LAS GOLCZEWSKI. Zadaniem ścieżki jest pokazanie Państwu walorów przyrodniczych tego terenu oraz przybliżenia pracy leśnika.

LAS GOLCZEWSKI

Zespół Przyrodniczo- Krajobrazowy LAS GOLCZEWSKI utworzony został na wniosek Nadleśnictwa Rokita za zgodą Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych , na mocy Rozporządzenia Wojewody Szczecińskiego Nr 14/93 z dnia 31 XII 1993 roku obejmując 214.87 ha. Terenów leśnych Leśnictwa Golczewo i Gminy Golczewo. Spotykamy tu piękne lasy bukowo-dębowo grabowe z licznymi potężnymi sosnami, modrzewiami i świerkami w wieku 100-150 lat oraz ogromny cztery stuletni dąb o obwodzie pnia 500cm. Otoczone lasem i torfowiskiem śródleśne jeziorko dystroficzne to przyrodniczy klejnot tego obszaru. Rośnie tutaj; grzybień północny , rosiczka okrągłolistna, wełnianka, turzyca obła, żabirośl , przybieka, wrzosiec, kosaćce, bagno zwyczajne. Jest to miejsce masowego rozrodu ropuchy szarej. Każdej wiosny odbywają tu swoje lęgi żurawie, gągoły, dzięcioły czarne, a w poszukiwaniu pokarmu często zalatuje tutaj bielik. W starych dziuplastych drzewach mieszkają sowy i nietoperze. Bardzo licznie rośnie tutaj wiciokrzew pomorski, turówka, konwalia majowa oraz widłak jałowcowaty. Znajdują się tutaj wśród wzgórz źródliska spływające potokami do jeziora. Zespoły Przyrodniczo- Krajobrazowe są formą ochrony przyrody. Wyznacza się je w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego dla zachowania jego wartości estetycznych.

DRZEWO DOBOROWE DĄB

Drzewa doborowe to najlepsze genetycznie drzewa, z najlepszymi cechami, wyróżniające się wysoką zdrowotnością, długimi, prostymi i pozbawionymi gałęzi pniem , dużą masą, silną cienko gałęzistą , proporcjonalną koroną. Drzewa z uwagi na najlepsze cechy dziedziczne wytypowane zostały przez rzeczoznawców z Instytutu Badawczego Leśnictwa w Warszawie do ogólnopolskiego zasobu drzew doborowych każde z nich otrzymało swój numer. Drzewa doborowe nie podlegają wycince – żyją do swej naturalnej śmierci. Wokół drzew znajduje się otulina( o promieniu 20 m. ) również nie podlegająca wycince. Z drzew doborowych zbierany jest materiał rozmnożeni owy – nasiona i maleńkie zrzezy (fragmenty gałęzi). Są one potrzebne do wyhodowania sadzonek używanych przy sadzeniu lasu. Ten sposób rozmnażania drzew zapewnia nam, że potomstwo drzew doborowych będzie równie okazałe jak ,, rodzice’’. Nadleśnictwo Rokita posiada 86 drzew doborowych, z czego 20 drzew to dęby, a 40 to drzewa doborowe świerkowe.

DRZEWOSTAN NASIENNY DĘBOWY

Podobnie jak drzewa doborowe, drzewostany nasienne wyróżniają się spośród innych wyjątkową jakością i zdrowotnością. Tworzy się je w celu zebrania nasion potrzebnych na szkółce. Za kilkadziesiąt lat wyrosną z nich lasy równie piękne jak drzewostan nasienny. Drzewostany nasienne oznaczone są żółtym paskiem namalowanym na drzewach. Z uwagi na ich wartość hodowlaną nie wycina się z nich drzew jeśli same nie ,,umrą’’.

JAWOROWY LAS

Klon jawor jest pięknym, szlachetnym drzewem o dużych wymaganiach siedliskowych; lubi dużo wilgoci i żyzną glebę. Jawory najchętniej rosną w górach a na nizinach SA wielką rzadkością. Nie często można spotkać drzewostan jaworowy, tak piękny jak rosnący w Leśnictwie Golczewo. Jego niewątpliwe walory zdecydowały o uznaniu go w 1996 roku za drzewostan nasienny, Jest to jeden z dwóch nasiennych drzewostan ów jaworowych w naszym kraju. Jawor łatwo odróżnić w lesie od innych drzew. Jego kora pęka, łuszczy się i odpada małymi płatami . Dzięki temu pnie starszych jaworów są ,,łaciate’’. Takie drzewa są bardzo dekoracyjne przez co są chętnie sadzone w parkach. Jawor rośnie szybko i dożywa nawet 300 lat osiągając 40 metrów wysokości. Nie jest nękany przez szkodniki tak jak inne drzewa. Bardzo łatwo i licznie obsiewa się naturalnie, dzięki czemu pod starymi jaworami rosną gęste kobierce młodych drzewek.

MODRZEWIOWE WZGÓRZE

Modrzewie są drzewami wyjątkowo odpornymi na wiatr. Chętnie rosną na wzniesieniach terenu, gdzie znajdują optymalne warunki wzrostu. Wiatry, których siła na wzgórzach jest wielokrotna, bardzo rzadko powodują złamanie czy wywrócenie modrzewia. Pnie modrzewi wystawionych przez wiele lat na działanie wiatru jedynie wyginają się szablasto.

DRZEWO DOBOROWE MODRZEW

To jeden z wielu modrzewi europejskich rosnących w ,,Jaworowym Lesie’’ i jedno z czterech modrzewiowych drzew doborowych w Nadleśnictwie Rokita. Ich wiek i rozmiary są imponujące. Mają nawet 43 metry wysokości, a więc tyle co 13 piętrowy budynek (!). Rosną tu od blisko 130 lat a ocalił je od wycięcia sędziwy leśniczy Władysław Sałam. Modrzew jest jednym krajowym drzewem iglastym zrzucającym igły na zimę. Spadające na ziemię igły mają dobroczynny wpływ na glebę. Miejscowi leśnicy darzą to drzewo wyjątkową sympatią i bardzo sadzą modrzewie.

DRZEWO DOBOROWE ŚWIERK

Tereny Nadleśnictwa Rokita są obszarem, na którym świerk nie występuje naturalnie, Świerk został tu wprowadzony sztucznie przez człowieka i jak widać czuje się tu nadzwyczaj dobrze. Rokickie świerki osiągają nawet 43 metrów wysokości i ponad 2 metry obwodu. Świerk może żyć do 300 lat i osiągać wysokość ponad 68 metrów (Istebna). Tak okazałe drzewa występują już tylko nielicznie w górach, ale giną tam Samowo gdyż świerk jest gatunkiem bardzo wrażliwym na zniszczenia przemysłowe. Świerk kojarzy się głównie z pięknym zapachem choinki. Stwierdzono, że olejki eteryczne, którym świerk zawdzięcza swój zapach maja właściwości bakteriobójcze oraz działają

odświeżająco i relaksująco. Ten świerk jest jednym z 40 doborowych świerków w Nadleśnictwie Rokita. W Rokickich lasach są jeszcze doborowe sosny ( 12 drzew) i daglezje ( 10 drzew).

JEZIORO ŻABIE, WIDŁAKOWY LAS

W głębi lasu, za drzewostanem jaworowym, rozciągają Się torfowiska otaczające przepiękne Jezioro Żabie . Jego tafla jest porośnięta pięknie kwitnącymi chronionymi grzebieniami. Jezioro jest ostoją wielu gatunków dzikich ptaków , a na jego obrzeżu występują licznie rzadkie i chronione rośliny . Dalej znajduje się główna atrakcja tego terenu Widłakowy Las: gesty dywan płożących się widłaków jałowcowych obejmujących obszar około 25 hektarów. Kobierzec widłaków jest bardzo gęsty. Widłaki porastają karpy wywrotów i płożą się po pniach drzew nawet do wysokości 30-45cm .

DĄB WŁADYCHA

Na wzgórzu rośnie olbrzymi, stary Dąb Władycha nazwany tak na cześć byłego leśniczego, którego kochająca małżonka nazwała pieszczotliwie Władych. Drzewo ma około 400 lat, a jego obwód wynosi 502cm. Chociaż dąb jest synonimem siły i trwałości to nasz ,,sędziwy staruszek’’ nie oparł się nawałowi wiatrów i burz, które połamały prawie wszystkie jego konary pozostawiające zaledwie jedną żywą gałąź. Liczne dziuple w pniu drzewa oraz leżące wokół pnia złamane gałęzie stały się domem dla sów, kun, pożytecznych owadów, które bytując razem wcale sobie nie przeszkadzają. Ze

względu na sędziwy wiek i znaczne rozmiary, dąb został uznany za pomnik przyrody.

DZIUPLE GĄGOŁÓW

Na skarpie doliny Jeziora Czarnego rosną piękne, kolumnowe buki o prostych i strzelistych pniach. Jeden z nich, rosnący na szczycie skarpy, ma obwód 324cm o na wysokości 10 metrów rozwidla się na dwa pnie. Pod starymi bukami widać gęstą szczotkę odnowienia naturalnego buka i jaworu. W bukowych piach jest sporo dziupli. Są one miejscem wylęgu kaczek gągołów. Pisklęta tych kaczek w kilkanaście godzin po wykluciu wyskakują same z dziupli, z wysokości kilkunastu metrów i bez krzywdy po takim upadku wędrują piechotą do pobliskiego jeziorka. W maju i czerwcu, z Jeziorka Czarnego dochodzi rechot żab moczarowych, których samce w porze godów zabarwiają się na niebiesko.

NADLEŚNICTWO ROKITA

Nadleśnictwo Rokita prowadzi gospodarkę w lasach stanowiących własność skarbu Państwa na powierzchni 18,000 ha należących do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie. Obszar Nadleśnictwa Rokita leży w Krainie Bałtyckiej, w Dzielnicy Niziny Szczecińskiej na terenie dziewięciu gmin północnej części województwa szczecińskiego. Należą do nich gminy: Przybiernów, Golczewo, Wolin, Kamień Pomorski, Nowogard, Gryfice, Świerzno i Stepnica. Siedziba Nadleśnictwa mieści się w Rokicie, w odległości 67km. od Szczecina. Teren Nadleśnictwa jest częściowo silnie pofałdowany, zaś różnice poziomów wzgórz wynoszą do 54 metrów, szczególnie w obrębie Leśnictwa Golczewo, gdzie znajdują się jary, wąwozy, licznie źródliska i jeziora. Gleby są tu od torfowych po mady nadrzeczne i gliny pochodzenia glacjalnego. Klimat charakteryzuje się łagodnymi zimami, suchymi latami, wiosnami z częstymi przymrozkami gruntowymi do połowy czerwca włącznie. W okresie późnowiosennym wieją nierzadko huraganowe, sztormowe wiatry od morza i zalewu.

Tekst: Tomasz Szeszycki i Piotr Kosiorkiewicz

Rokita 1996 r.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA W "LESIE SAMLIŃSKIM"
Spacerując po lesie nie tylko odpoczywamy , ale również poznajemy bliżej roślinność, która nas otacza; drzewa, krzewy i runo leśne. Zatrzymując się na przystankach możemy zaznajomić się z ciekawymi przejawami życia i zbiorowisk leśnych. Łatwo wówczas zaobserwować związek pomiędzy rozmieszczeniem gatunków drzew i innych roślin, a warunkami hydrograficznymi, zróżnicowaniem topograficznym terenu i glebami. Zrozumiemy ,ze las, jak i każde inne zbiorowisko roślinne, nie jest przypadkowym nagromadzeniem się roślin. Drzewa, krzewy, rośliny zielone, liczne zwierzęta tworzą

ogromną różnorodność organizmów, każde z nich jednak odgrywa określoną role, obecność jednych warunkuje życie drugich. Dla pewnego zaznajomienia się ze zbiorowiskiem leśnym, należy organizować wycieczki ścieżką przez cały rok, co pewien czas, począwszy od wczesnej wiosny, a kończąc w zimie, gdyż przez ten okres następuje zmiana flory i fauny. Dydaktyczna ścieżka przyrodnicza ,,Las Samliński ’’ liczy około 2 km. Rozpoczyna się od końca wsi Samlino, przebiega stara aleją kasztanową od nieistniejącego już pałacu i dalej wiedzie przez malownicze i osobliwe tereny lasu i Wzgórza Samlińskiego. O wiele trudniej zaobserwować faunę, ze względu na jej dużą ruchliwość toteż przy opisie każdego przystanku podano powszechnie spotykane gatunki zwierząt, łatwe do rozpoznania. Na trasie znajduje się 7 przystanków. Wędrówkę rozpoczynamy żółtym szlakiem, od alejki bardzo wiekowych kasztanów i po ok. 100 metrach znajdziemy się na skraju lasu. I przystanek ,,Chrońmy nasze rośliny leśne’’ Miejsce to zostało wybrane celowo. Powinniśmy na chwilę zatrzymać się przed wejściem do lasu, zastanowić, jak należy się w nim zachować i zapoznać się z mapką trasy. ,,Chrońmy nasze rośliny leśne’’ – z tym apelem zwracamy się do wszystkich. Zachęcamy do poznawania i ochrony dziko rosnących roślin. Las tworzy pewną zrównoważoną całość, rządzącą się określonymi prawami, w której znajduje się ład i porządek. Tej równowagi nie należy naruszać. Zapraszamy do dalszej wędrówki. Idziemy dalej żółtym szlakiem przez około 50 metrów. Po obu stronach drogi mijamy las. Po prawej; bukowy, gdzie 92-letnie drzewa osiągają wysokość 28 metrów . Po lewej; mieszany, z drzewostanem; świerka, buku, daglezji, modrzewia, z domieszką dębu osiągającego wiek nawet 150 lat. II przystanek ,,Bukowy dinozaur’’o potężny buk o obwodzie 7 metrów liczący ponad 200 lat, uważany za jeden z najstarszych na Pomorzu Zachodnim. Gdy się przyjrzymy bliżej drzewu zauważymy na nim wyraźne symptomy starości i obumierania przez przerzedzanie korony, tworzenie pęknięć i guzów na korze , obumieranie gałęzi . Buki są bardzo wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne. Nawet niewielkie uszkodzenie kory powoduje powstanie martwicy drewna. Pamiętaj o tym!

Z krzewów rosnących na tym terenie zobaczymy bez czarny, leszczynę, samosiew buka, a w runie jako pierwsze wiosną kwitną zawilce. Ssaki zamieszkujące ten teren i najbliższą okolicę; sarna, jeleń, dzik, lis. Z ptaków można spotkać dzięcioła, kowalika, drozda. Skręcamy kątem prostym w lewo kierując się 200metrów dalej na szczyt wzgórza. III przystanek ,,Modrzewiowe wrota’’ Spotykamy tu trzy daglezje rosnące niedaleko siebie oznakowane żółtym paskiem i numerem. Drzewa doborowe z uwagi na najlepsze cechy dziedziczne zostały wytypowane przez rzeczoznawców z Instytutu Badawczego Leśnictwa do ogólnopolskiego zasobu drzew doborowych i każde z nich otrzymało swój numer. To najdoskonalsze genetycznie drzewo z najlepszymi cechami, wyróżniające się wysoką zdrowotnością, długim, prostym, pozbawionym gałęzi pniem, dużą masą , silną, proporcjonalną koroną. Zbierany z nich materiał rozmnożeniowy – nasiona wykorzystuje się do wyhodowania sadzonek używanych przy sadzeniu lasu. Taki sposób rozmnażania drzew powoduje, że potomstwo wrośnie na równie okazałe jak ich ,,rodzice’’ W okolicy daglezji w promieniu 20-50 metrów ujrzymy pomnikowe okazy buków i dębów. Niektóre z nich osiągają obwody 5-6 metrów. W drzewostanie można zobaczyć też świerki, a w podszycie ; bez czarny, leszczynę, samosiew buka, trzmielinę, wiciokrzew pomorski.

IV przystanek ,,Naturalna odnowa buka’’

Przed nami zbocze Wzgórze Samlińskiego obrośnięte młodymi drzewkami buczyny pomorskiej. Drzewostan w tym miejscu nie jest zwarte, co umożliwia wzrost siewek buka. Najbardziej korzystne warunki istnieją przy ściółce nie przekraczającej 3-6 centymetrów grubości. Dlatego bardzo ważne jest by przeprowadzić tu ciecia przygotowawcze. Usunięciu podlegają drzewa złej jakości. Nie należy wchodzić miedzy młodą buczynę, bowiem jest ona bardzo wrażliwa na uszkodzenia. Uszanuj to! V przystanek ,,Tajemnicze bagna’’ Charakterystyczna dla tego zbiorowiska jest olsza. Jest drzewem obniżeń typowych dla bagien. Posiada wówczas dużą zdolność dawania odrośli z pnia tworząc olesy. Na podmokłych glebach wytwarza krótkie korzenie serdeczne i szeroko rozpostarte korzenie boczne. Z drzew towarzyszących zobaczymy brzozę i jesion. W podszycie spotkamy

leszczynę i czeremchę. Płazy, które można tu zaobserwować to; żaba moczarowa, żaba wodna, kumak nizinny. Duże skupiska tych osobników występują na wiosnę w okresie godów. Idziemy dalej wzdłuż malowniczego krajobrazu źródlisk i wracamy na żółty szlak. Po 30 metrach wędrówki docieramy do rozwidlenia dróg. Tutaj schodzimy ze szlaku i idziemy drogą w górę 20 metrów dalej wchodzimy do wąskiego jaru prowadzącego na Wzgórze Samlińskie. Mijamy przepiękne, stary las dębowo- bukowo- grabowy gdzie drzewa osiągnęły wiek 107 lat. Wyżej, po lewej stronie zobaczymy sosny z charakterystyczną jasnobrązową kora. To niewielki lasek sosnowy z drzewami, które mają 97 lat. Po 300 metrach dochodzimy do zabudowań gospodarstwa rolnego. Skręcamy katem prostym w lewo kierując się 200 metrów dalej na szczyt wzgórza.

VI przystanek ,,Dąb na cokole’’

Jest to bardzo stary dąb szypułkowy, ze zmianami w korze do wysokości 1 metra. Wokół drzewa widać liczne ślady żerowisk dzików, szukających tu owoców buczyny i dębów. W podszycie zobaczymy leszczynę i samosiew buka. Idziemy dalej i schodzimy stromym zboczem ze wzgórza, skręcając nieco w prawo. Po około 100 metrach dochodzimy do ciemnego lasku, gdzie spotykamy modrzew europejski.

VII przystanek ,,Modrzewiowe wrota’’

Dwa dostojne, smukłe modrzewie o obwodzie ponad 3 metry i wieku 67 lat, stoją blisko siebie, jakby zapraszając nas do przejścia miedzy nimi i zwiedzania tej części lasu. Jest on mieszany . W różnych częściach występują tu ; modrzew, daglezja oraz dąb i buk. Modrzew jest to gatunek wybitnie światłożądny, najbardziej ze wszystkich drzew iglastych, dlatego zastanawiające jest dlaczego uszlachetniającą w drzewostanach wielogatunkowych. Przychodzimy przez ,, modrzewiowe wrota’’ i po około 250 metrach jesteśmy z powrotem na żółtym szlakiem. Tu kończy się nasza przygoda na ścieżce dydaktycznej ,, Las Samliński’’

Tekst: Maria Jędruszek, Czesław Skubisz

Golczewo 2000